Woongebouw Gansstraat Utrecht

Op de plek waar een vroeg-twintigste-eeuws woonblok al jaren aan verrommeling onderhevig was, wordt plaatsgemaakt voor duurzame woningbouw. Woningfonds Avenue Lumiere verwierf een aantal panden op de hoek van de Gansstraat en de Gruttostraat in Utrecht. Een schoonmaakbedrijf, een garage en studentenhuizen moeten wijken voor woongebouwen die straks weer aansluiten bij de sfeer van de vooroorlogse stedenbouw in dit gebied. In samenwerking met Vireo Vastgoed ontwikkelde VOCUS het ontwerp, waarin plek is voor studio’s en appartementen - een mix van vrije sector en sociale huur - in een nieuw duurzaam gebouwd woongebouw. In dit soort projecten is het belangrijk je goed te verplaatsen in de traditie van het vroeg-twintigsteeeuwse bouwen. De bouw is nieuw, maar sluit wel aan bij het temporitme van de omliggende woonblokken en van de stad zelf.

In het gebied rond de Gansstraat lees je de geschiedenis van Utrecht af. Oude en nieuwe bebouwing staan er door elkaar, met nog veel verwijzingen naar de rijke historie. De Gansstraat maakte deel uit van de middeleeuwse voorstad net buiten de Tolsteegpoort. Samen met de Kromme Rijn, de Vaartsche Rijn en de Abstederdijk vormde de Gansstraat aan de zuidkant van de stad vanaf de dertiende eeuw een belangrijk knooppunt van land- en waterwegen. Hier ontstond dan ook al snel een lintbebouwing met woningen, bedrijvigheid (zoals de molen De Gans aan de Kromme Rijn) en gasthuizen. Arbeiderswoningen, hovenhiershuisjes en vanaf 1929 gesloten bouwblokken met binnentuinen. Vanaf de Tweede Wereldoorlog zijn de binnentuinen opgeofferd voor bedrijventerreinen, zoals ook hier bij de Gansstraat. En daarmee is de kwaliteit van de vooroorlogse woonblokken, met ruimte voor groen op de binnenpleinen, verloren gegaan.

De stad Utrecht hecht eraan om de woonkwaliteit ook in dit deel van de stad terug te brengen. Ook omdat de bevolking van Utrecht de afgelopen jaren fors is toegenomen en naar verwachting ook nog flink zal stijgen. Utrecht groeit van 350.000 in 2018 naar 455.000 inwoners in 2040. Dat brengt grote opgaven en kansen met zich mee. Utrecht wil inzetten op de kans die groei biedt om op alle fronten een nog betere stad te worden. Utrecht als dé stad van ‘Gezond Stedelijk Leven voor Iedereen’, zoals zij dat zelf noemen. De ontwikkeling van het woonblok op de hoek van de Gansstraat en de Gruttostraat levert een bijdrage aan die ambitie. Er moeten straks nieuwe woningen zijn in verschillende prijsklassen en met meer kwaliteit. Het plan moet bovendien goed passen in de bestaande wijk.

Het is heel belangrijk om de traditie van bouwen uit de tijd van voor de oorlog goed te begrijpen. We sluiten aan op het voormalige woonblok en de binnentuin, inmiddels een mix van oude en nieuwere bebouwing, variërend in maat en schaal. Tijdens de voorstudies maakten we veel handmatige schetsen, op zoek naar de juiste maat, verhoudingen en ritme van de verschillende woonblokken.

Om duurzaam en kwalitatief te bouwen, werd besloten de bestaande en verrommelde panden te slopen en nieuw te bouwen - maar nadrukkelijk wel aan te sluiten op de bouw uit de omgeving. We maakten een ontwerp, bestaande uit verschillende volumes en hoogtes. Alsof het een ambachtelijk gemaakt stuk stad is.

Op de hoek van de Gansstraat en de Gruttostraat verrijst straks een hoger pand, als markeerpunt voor de buurt. Op de begane grond is ruimte voor een kleine commerciële ruimte, bijvoorbeeld een praktijk, kantoortje of winkeltje. Links ervan staan twee lagere woongebouwen getekend, die aansluiten op de bebouwing aan de Gansstraat.

Aan de Gruttostraat komt een lang woonblok, met aan de straatkant compacte studio’s, door een binnengang gescheiden van de appartementen die aan de binnentuin zijn gelegen. Aan de tuinkant zorgt liggen tuinen en dakterrassen op het zuiden. Aan de straatkant vormen de raampartijen en dakkapellen samen een compositie. De goot is de horizontale lijn in de gevel die ook terugkomt in de omgeving. Je kunt dit zien als de grondtoon, zoals in een muziekstuk. De regenpijpen zorgen voor de maat, verder ingevuld met hekwerken en vlakken van verspringend metselwerk.

De nieuwbouw biedt veel aanknopingspunten voor verduurzaming en vergroening. Zo zijn de vijftig studio’s en appartementen gasloos gebouwd, en zorgen groendaken voor verkoeling en waterbuffering. De panden zijn helemaal volgens de BENG-normen ontworpen, waarmee ze extreem duurzaam zijn. In het vrijgekomen middengebied is naast ruimte voor parkeren straks ook weer een groene binnentuin beschikbaar voor de bewoners. Een onderdoorgang in de Gruttostraat leidt straks naar die binnenruimte.