Dr. Martens Venestraat Den Haag

In opdracht van de Duitse belegger Aachener Grundvermogen tekende VOCUS een grote hersteloperatie voor het pand aan de Venestraat 15 in Den Haag. Het gebouw werd geïsoleerd, plafonds verhoogd, vloeren versterkt, gevels vernieuwd en een
nieuwe ontsluiting gemaakt.

De meeste aandacht ging uit naar het maken van een nieuwe winkelgevel in de vorm van een oude boog die nog achter de later aangebrachte winkelpui van Lucardi bleek te zitten. De gevel is in 1870 gebouwd in Neo Renaissance stijl en is een gemeentelijk monument.

Als winkel-kantoorpand ontworpen pand uit circa 1890 in rijke neo-renaissanse bestaande uit drie bouwlagen onder een kap.

De Venestraat is al sinds de late middeleeuwen een straat waar bedrijvigheid en handel waren geconcentreerd. Rond 1850 doet het winkelconcept zoals wij dat nu kennen haar intrede en worden veel woonhuis- en bedrijfspuien in de bestaande bebouwing vervangen door winkelpuien. De voortschrijdende cityvorming van de binnenstad en daarmee het alsmaar belangrijker worden van de winkelfunctie voor de Venestraat zorgt ervoor dat vanaf 1870 een groot aantal van de oude panden wordt vervangen. De nieuwe winkel-woonpanden panden zijn vaak breder en laten de rijke schakering zien van de snel opvolgende architectuurstijlen vanaf 1870 tot aan het Interbellum.

Venestraat 15 is hiervan een goede representant. De voorgevel is opgetrokken in een rijke neorenaissance stijl. Kenmerkend is de afwisseling van schoon metselwerk en gestucte sierelementen zoals de met “diamantkoppen” afgewerkte hoeklisenen en de horizontale sierbanden. Ook de sierankers zijn kenmerkend voor de neo-renaissance. Opvallend zijn de figuratieve voorstellingen in de medaillons boven de raampartij van de eerste verdieping. De voorstellingen (Mercuriusstaf,
kop van Mercurius en een gevleugeld wiel) zijn symbolen van handel en transport en verwijzen ongetwijfeld naar de eerste gebruikers van het pand. De ramen op de eerste verdieping zijn uitgevoerd in glas-in-lood. De winkelpui is in de loop der decennia meerdere malen gewijzigd.

Het pand is van architectuurhistorische waarde als rijk voorbeeld van de neo renaissance uit het einde van de 19e eeuw. Cultuurhistorische waarde heeft het pand omdat het een goede representant is van het transformatieproces dat de Venestraat vanaf het laatste kwart van de 19e eeuw heeft ondergaan van eenvoudige bedrijvenbuurt tot een voor die tijd mondaine winkelstraat.

(bron: gemeente Den Haag)

Op de oudste archieftekeningen uit 1934 is een pui te zien met terugliggend portaal en aan weerszijden etalages. In 1934 vond de eerste ingrijpende verbouwing plaats. De zachte ronde vormen maakten plaats voor rechte hoeken en de entree kwam haaks op de gevel te staan. De ronde pui bleef wel gedeeltelijk behouden, maar in een andere uitvoering. De hoekige vormen gaven het pand een totaal ander aanzicht, versterkt door het aanbrengen van een borstwering in metselwerk. Bij de daaropvolgende verbouwing in 1955 moest ook het ronde ornamenten boogvenster het ontgelden. De gevel werd dichtgemetseld en de etalages werden getrapt. Vervolgens werd de entree teruggeplaatst.

Het vermoeden bestaat dat de ronde boog in het verleden toegang gaf tot het achtergelegen gebied en dat het hoge plafond gemaakt was om rijtuigen te kunnen verplaatsen. Ook wordt gezegd dat het de toegang kan zijn geweest van de brandweer. Deze informatie is niet onderzocht of bevestigd.

Een deel van de operatie bestond uit het restaureren van de natuurstenen boog. Bij het wegbreken van de gevelpui van Lucardi bleek de oorspronkelijke natuurstenen gevel dusdanig geruïneerd dat deze door natuursteenspecialisten hersteld moest worden. De natuursteenrestauratie is in samenspraak met monumentenzorg in het werk tot stand gekomen. Er is gekozen om gedeeltelijk te reconstrueren en gedeeltelijk te behouden.

Het pand kent een duidelijk onderscheid tussen onder- en bovenbouw. De verhouding is 2/5 versus 3/5.

De onderbouw kent een eigen onderverdeling met een blokpatroon van vierkanten. De winkelpui en het blokpatroon wordt doorbroken met een gesloten band.

De bovenbouw telt twee verdiepingen. De lijstgevel is als volgt opgebouwd:

• Twee hoeklisenen links en rechts (A).
• Daartussen een vijfdeling, bestaande uit een raam met driedeling en twee gemetselde penanten.

De bovenbouw is geleed in kleinere horizontale sierbanden van stucwerk en natuursteen. De ronde sierankers en ronde medaillons verstreken de vijfdeling in de bovenbouw.

In het ontwerp van de gevelpui is gekozen om de historische natuurstenen boog te handhaven. Daarbinnen is een krans aangebracht van cirkelvormige elementen, verwijzend naar de ronde accenten in de gevel.

Na verbouwing van het pand is een stuk van de historie weer voelbaar in het pand en in de straat. Het is een zegen als ook een huurder het karakter van een gebouw begrijpt en oude muren met nissen en doorbraken laat zien. Zo vertelt het pand zijn eigen verhaal.