Winkel + woningen Wirdumerdijk Leeuwarden

Soms is het mogelijk om met een zorgvuldige herprogrammering en transformatie van binnenstedelijke panden veel waarde toe te voegen. Zo levert een nieuwe indeling en dito gebruik van twee historische hoekpanden in het centrum van Leeuwarden veel voordeel op.

De bestaande huurder kan uitbreiden, leegstaande winkelmeters zijn ingevuld én er is plek voor vier woningen boven de winkels. Het komt de levendigheid van de binnenstad ten goede en helpt alle betrokken ondernemers.

Maar er zijn ook andere - cultuurhistorische - belangen. De architect kan als onafhankelijke derde - naast creatieve en technische ontwerpinbreng - ook een belangrijke bemiddelende rol spelen om transformatie tot een succes te maken. In Leeuwarden vervulde architect Evelyn Galsdorf-Kraal van VOCUS Architecten die rol, met succes.

Eigenaar van beide panden, Elizen Vastgoed BV, benaderde VOCUS om de mogelijkheden voor herbestemming van twee historische panden te begeleiden. De beide hoekpanden zijn herkenbare en beeldbepalende panden middenin de historische binnenstad van Leeuwarden.

De Wirdumerdijk 1 - 3, een rijksmonument op de hoek met het Naauw, stond op dat moment leeg na het vertrek van een reisbureau. In het buurpand nummer 5, op de hoek van de Peperstraat, onderneemt Bakker Bart met boven de winkel de bakkerij. Deze huurder had de wens geuit om uit te breiden, en de bakkerij en winkel de ruimte te geven op de begane grond van zowel nummer 1 - 3 als nummer 5.

De eigenaar wilde niet alleen de huurder graag tegemoet komen, en daarmee leegstand van de winkelmeters in het andere pand oplossen, maar ook woonruimte toevoegen aan de binnenstad. De vraag was of een doorbraak tussen beide historische panden, een rijksmonument en een beschermd stadsgezicht, mogelijk zou zijn.

Een uitgebreid studietraject volgde, waarbij veel contact is geweest met de gemeente, met name met de afdeling monumentenzorg. Het maken van een doorgang naar het Rijksmonument op nummer 1 - 3 om zo de bakkerij de ruimte te geven, lag gevoelig. Aan haar de taak om de gebruikers duidelijk te maken dat een maximale doorgang niet zomaar kan op deze plek, en tegelijkertijd de ambtenaren mee te nemen in een acceptabele oplossing.

Die vond de architect in een beperkte doorgang - niet tot aan het plafond en met muurdammen - waarbij het oorspronkelijke muurvlak plus het rookkanaal nog zichtbaar zijn. Zo kun je nog ervaren hoe het ooit geweest is. We spraken bovendien af dat de rest van het pand op nummer 1 - 3 ongewijzigd zou blijven.

Om aan te geven dat eigenaar en gebruiker respect hebben voor de historie, is zelfs nog gekozen voor het zichtbaar maken van onderdelen die tot dan toe verborgen waren. Een glasplaat in de vloer van pand 1 - 3 geeft straks zicht op de eeuwenoude schouw in de kelder en het rookkanaal dat op de begane grond gedeeltelijk is onderbroken.

Bijzonder is het gesprek dat de partijen tot stand wisten te brengen met de eigenaar, gebruiker, de afdeling monumentenzorg en de wethouder. Aan die tafel zijn zowel het economische als het bouwhistorische belang nog eens afgewogen. Er is gekeken naar de voorgestelde verbouwing en uiteindelijk is daar het besluit genomen om groen licht te geven voor de muurdoorbraak.

Bakkerij Bart verplaatst kantoor en personeelsruimte naar de ruimte boven nummer 1 - 3, waardoor in het markante pand op nummer 5 ruimte vrijkomt voor vier appartementen. Zo is voldaan aan de wens om het historisch erfgoed van met name het rijksmonument zo goed mogelijk te beschermen, maar ook om de eigenaar en gebruiker van het pand tegemoet te komen. Het resultaat is een pand dat na verbouwing weer maximaal is benut én is gerenoveerd bovendien.

Als architect kun je technische en creatieve mogelijkheden onderzoeken en dit inbrengen in het contact met welstand en monumentenzorg. Daarmee kun je een bruggenbouwer zijn. Verschillen kunnen soms onoverbrugbaar lijken en blijken, met dramatische gevolgen voor de binnenstad. Denk aan leegstand en verval. Met gevoel voor politiek maar ook voor ondernemerschap, is er heel vaak een oplossing mogelijk. Je hebt elkaar nodig in de binnenstad, en als architect kun je een belangrijke toegevoegde waarde zijn in het proces. Als dat lukt, is dat dankbaar werk. Op deze mooie plek kan de bakkerij na de verbouwing weer jaren ondernemen, maar is ook ruimte gemaakt voor vier appartementen en het pand wordt met respect voor de historie gerenoveerd. Dat is winst voor een levendige binnenstad.